Eurosierota – jak emigracja rodziców wpływa na psychikę dziecka

Kiedy w 2007r. Polska została włączona do strefy Schengen, dla wielu naszych rodaków stało się to możliwością nowego, lepszego życia za zachodnią granicą. Następujące po tym wydarzeniu zjawisko emigracji milionów Polaków ma jednak wiele skutków ubocznych. Jednym z nich są tzw. „Eurosieroty”.

Termin „Eurosierota” dotyczy przede wszystkim dzieci, których rodzic lub rodzice wyjechali na długoterminową pracę za granicę, ale… nie tylko. Ze względu na charakterystyczne poczucie rozłąki terminem tym określane są również sytuacje, kiedy rodzic pracuje w innym (ale położonym na terytorium Polski) mieście lub jego zawód wymaga regularnych kilkudniowych/ tygodniowych/ miesięcznych wyjazdów.

Potencjalne skutki dla dziecka

Rozłąka z rodzicem jest dla najmłodszych zawsze ogromnym przeżyciem. W związku z tym, rozstanie może nieść bardzo poważne konsekwencje dla psychorozwoju dziecka. Może, ale nie musi!

Jeżeli jednak dziecko nie zostanie odpowiednio przygotowane na taki czas rozłąki, to jego proces dojrzewania i socjalizacji może przejść nieprawidłowo. W zależności od rodzinnych relacji i sposobu, w jaki rodzic rozstał się z dzieckiem, młody człowiek może nabawić się problemów natury psychologicznej. Wielu dorosłych emigrantów uważa, że lepiej dla dziecka będzie, jeżeli wyjadą bez pożegnania, po cichu, niezauważenie. Nic bardziej mylnego. W wypadku, kiedy rozstanie było nagłe i niewyjaśnione, dzieci często zaczynają bać się tego, że oprócz mamy/taty nagle zniknie drugi rodzic i pozostali członkowie rodziny. Uczucie niepokoju, wiąże się z nerwowością i stresem. Równie częstym jest zupełnie niesłusznie poczucie winy u dziecka. „Mama wyjechała, bo mnie nie kocha, bo byłem niegrzeczny, bo nie chce z nami być”.

Wszystkie te uczucia wzrastają w chwili, kiedy dziecko nie czuje, że rodzic tęskni za nim tak bardzo, jak ono za nim. Wtedy doświadcza uczucia odrzucenia i myśli, że jest niekochane. To kolejne traumy, które mogą bardzo poważnie odbić się na jego psychice.

Jak tego uniknąć?

Istnieją rodziny, w których długoterminowe życie rodzica poza domem jest naturalne. W takich rodzinach dzieci również mogą rozwijać się prawidłowo. Wymaga to jednak odpowiedniego zaplecza w domowych relacjach oraz zabiegów ze strony matki/ojca będącego na emigracji.

Po pierwsze, wyjazd rodzica musi wiązać się wyłącznie z celami zarobkowymi, a nie z innymi, ukrytymi powodami. Jeżeli dziecko widzi, że rodzic, który wyjeżdża kocha tych, którzy zostają, to jest to bardzo pomocne.

Zdarza się jednak, że niektóre pary lub małżeństwa traktują taki wyjazd, jako sposób na separacje. Kiedy ich związek nie układa się, próbują go naprawić przez chwilę „przerwy” i dodatkowe środki finansowe. Niestety, decyzja o takich wyjazdach jest poprzedzona powodem jej podjęcia: kłótniami, napiętą atmosferą, domowym nieszczęściem. Musimy pamiętać, że komunikacja dziecka opiera się głównie na wychwytywaniu emocji drugiej osoby. Młody człowiek doskonale wyczuwa domowe nastroje, choćby nie wiadomo jak bardzo były one przed nim ukrywane. Kłótnie i stres, których wynikiem jest nagły wyjazd jednego z rodziców, to jedno z najtrudniejszych dla dzieci przeżyć. To właśnie w takiej sytuacji malec zaczyna żyć w ciągłym poczuciu niepewności, stresu, dyskomfortu psychicznego i często obarczać się za rozłąkę rodziców.

Po drugie, dziecko musi wiedzieć, że tato na emigracji tęskni za nim tak samo mocno, jak dziecko za tatą. Nawet jeżeli trudnym jest przekazywanie naszych nieprzyjemnych emocji i uważamy, że jest to złe dla dziecka, to i tak musimy to robić. Prawda emocjonalna jest bardzo ważna dla prawidłowego psychorozwoju. Ukrywanie przykrych zdarzeń i uczuć może sprawić, że dziecko będzie czuć się oszukane lub niechciane przez swoich rodziców. „Tato wyjechał, bo mnie nie kocha i wcale za mną mnie tęskni, czyli nie chce być moim tatą”.

W takiej sytuacji bardzo pomocne są rozmowy z dzieckiem jeszcze przed wyjazdem. Rodzic powinien dokładnie wyjaśnić dlaczego i na jak długo nie będzie go w domu. Jednocześnie musi zawsze zapewniać pociechę, że będzie za nią tęsknił, bardzo ją kocha i nie może się doczekać, kiedy znowu się zobaczą. Równie pomocne (o ile są możliwe) będą częste rozmowy telefoniczne/przez Internet w trakcie samej nieobecności mamy/taty. Dziecko wie wtedy, że rodzic o nim nie zapomniał i czuje się ważne.

Jak widzimy, nawet trudna sytuacja długoterminowego rozstania może zostać rozwiązana w odpowiedni sposób. Wszystko zależy jednak od naszego podejścia oraz naszej szczerości wobec samych siebie i naszych bliskich.